Ouderwets vleugelribben maken
Voor F3L model SaBuRES versie 1 heb ik de vleugelribben laten frezen uit 3 mm balsa. Dat was nieuw voor mij. De manier waarop dat tot stand gekomen is staat verderop op deze pagina. Vastgelegd voor mezelf, maar op verzoek ook voor anderen. Maar veel minder bewerkelijk is de wijze waarop vroegâh ribben gemaakt werden en nog steeds worden. Dat gaat namelijk zo:
Hier neem je de grootse en kleinste rib. Van deze 2 ribben maak je een vliegtuigtriplex versie. Dat moet uiteraard heel nauwkeurig. Om te voorkomen dat je teveel wegschuurt kun je de triplex ribben zwart maken. Dan zie je direct dat je niet verder moet schuren op die plek.
Je kunt de uitsparingen voor de hoofdligger er ook meteen in verwerken. Dan heb je een mooie gelijke referentie tijdens het bouwen. Het wegnemen van het balsa voor de ligger doe ik door aan beide zijkanten in te zagen. Met een figuurzaag kun je het horizontale deel wegzagen. Als je dat een beetje ruim (of juist krap bedoel ik) doet kun je met een vijl nauwkeurig naar de maat vijlen waarbij de ligger precies past.
Je moet op een paar dingen letten.
Het aantal ribben is belangrijk als je een verloop in koorde en/of profiel hebt. Je kunt er niet zomaar een paar extra maken, want dan klopt het verloop niet meer. Als je maar enkele ribben hoeft te hebben en het verloop in koorde vrij groot is kun je wel om en om een extra dummy-rib toevoegen. Als de hoek namelijk te groot wordt krijg je schuine ribben en die voldoen zeker niet aan het gewenste profiel. De hoek kun je verkleinen door extra dummy-ribben toe te voegen. Om en om dus.
Mocht je nou toevallig een linker en een rechter vleugel of stabilo nodig hebben en je hebt weinig ribben in het pakket kun je overwegen om de ribben voor links en rechts tegelijk te maken. De dummy's worden dan geen dummy's, maar bruikbare ribben. Je krijgt te maken met een verschil in ribben links en rechts als je een verloop in koorde en profiel hebt en je de ribben voor L en R tegelijk maakt. Het is per situatie verschillend of dit uitmaakt. Of dat je vindt dat het uitmaakt. In theorie heb je namelijk een iets dikkere linker of rechterhelft. Als dat om een klein verschil gaat of als het ribben voor een stabilo zijn kun je overwegen alle ribben te gebruiken. Het moet wel een klein verschil zijn, anders moet je gewoon twee keer een pakketje schaven en schuren.
Het is belangrijk dat je het pakketje in de bankschroef niet te vast klemt, want dan gaat het pakket krom staan. Dat heb je niet in de gaten, maar uiteindelijk schuur je dus hol. Dat wil zeggen dat je een bolstaand pakket vlak schuurt. Na het losdraaien van de bankschroef zul je zien dat je van de binnenste ribben teveel balsa hebt weggeschuurt. Om dit te voorkomen zul je de bankschroef niet te vast moeten draaien. Probleem is dan dat de boel kan verschuiven als je lekker aan het raspen bent.
Het is bij slanke ribben die niet lekker in de bankschroef passen een optie om op 2 plaatsen een draadeind van bijvoorbeeld M3 door het pakket vast te draaien met 2 moertjes aan beide kanten. Dan heb je zelfs geen bankschroef nodig. Het voordeel is dat je meteen ontluchtingsgaten in je ribben hebt wat weer handig is tijdens het bespannen van de vleugel of het stabilo met folie. De folie bolt dan niet op omdat de verhoogde luchtdruk als gevolg van warmte weg kan.
Bij minder slanke profielen helpt het om het ribbenpakket zo laag mogelijk in de bankschroef te plaatsen waardoor kromspannen geen kans krijgt. Je kunt ook beiden doen, dus draadeind door het pakket en inspannen in de bankschroef.
Om productie van veel stof te voorkomen is het verstandig om eerst met schaven te beginnen. Schaven kan op verschillende manieren. Er is maar één manier goed. Niet recht schaven zoals hier:
Door de schaaf iets scheef te houden snijdt het mes beter. Dit zijn overigens de ribben van de Pronto. Als de schaaf lastig balsa afsnijdt kunnen verschillende dingen aan de hand zijn. Mesje kan bot zijn. Mesje kan te ondiep ingesteld zijn. De schaafrichting kan mogelijk beter vanaf de andere kant.
Je maakt het jezelf makkelijker door te zorgen dat je zo min mogelijk balsa hoeft weg te schaven. Ik begin zelf na het schaven met korrel 80. Zodra het schuurpapier in de buurt komt van de triplex ribben stap ik over op 120 of 180. Het is mooi om met korrel 320 te eindigen.
Goed gereedschap is het halve werk. Zeg ik als oud gereedschap- en stempelmaker. Ik gebruik zelf al 30 jaar dezelfde schuurblokken. Balsa blokken met een dikte van 20 mm en met een breedte van de rol schuurpapier. Op het balsa, aan de onderzijde, een triplex plaat, omdat balsa te zacht is. Daar omheen span ik het schuurpapier dat ik vast zet met punaises. Over de punaises schilderstape om het losrammelen van die punaises te voorkomen.
Als je niet bezuinigt op schuurpapier en dit aanschaft bij een goeie verfwinkel hoef je niet vaak te vervangen. En dichtgelopen schuurpapier kun je weer een beetje tot leven wekken door met een staalborstel het slijpsel tussen de korrels weg te borstelen. De echte scherpte is weg, maar je gunt het papier een tweede leven.
De schuurblokken hebben vaak gediend als onderleger tijdens het boren. Niet de bedoeling natuurlijk. En het wordt na 30 jaar steeds lastiger om nog hout te vinden om de punaises in te prikken. Daarom broed ik al een tijdje op nieuwe schuurblokken. Ik denk dat ik op de plek van de punaises ook triplex maak. Belangrijk is dat een schuurblok licht wordt. Het maakt voor je spieren na een tijdje veel uit of je schuurt met een licht blok of met een zwaar blok.
Naast deze 3 blokken heb ik ook allerlei tooltjes om exact haaks te schuren of juist exact 45 graden. Wat mij ook goed bevalt is schuurpapier lijmen op een verf-roerhoutje. Dan kun je heel mooi en nauwkeurig schuren.
Terug naar ribben maken. Je kunt dus zelf een pakket ribben in één keer maken. De methode hierboven kun je toepassen als je een rechte voor- en achterlijst hebt. Wil je een gebogen voor- en/of achterlijst kun je de ribben ook individueel maken door ze stuk voor stuk te printen op papier en de print te lijmen op het hout. Maar dat is minder nauwkeurig en lijkt me meer iets voor grotere schaalzwevers.
Je kunt ook modern doen!
Nieuwerwets vleugelribben maken
Dit is mij zelfs gelukt. Dat houdt in dat het niet ingewikkeld kan zijn en mogelijk ook niet zo modern. Op deze site: http://airfoiltools.com/plotter/index kun je vleugelprofielen downloaden.
Deze vind je op de site door rechtsbovenin in de zoekbalk "AG35" in te voeren, als je zoals ik naar AG35 op zoek bent. Eenmaal gevonden en getoond zie je een beetje rechts een lijstje met linkjes. De bovenste is "Send to airfoil plotter". Daar op klikken.
Dan krijg je een schermpje waar je nog wat aanpassingen kunt doen. De profieldikte wijzigen kun je het beste hier doen (indien nodig), de koorde kan later ook gewijzigd worden in CAD. Tussen het getoonde profiel en het schermpje vind je "CSV file of coordinates". Als je hier op klikt wordt een Excel-bestandje gedownload. Misschien wordt dit bestandje automatisch geopend, mogelijk moet je in de map downloads het bestandje opzoeken.
In Excel krijg je in één cel de x en y coördinaten gescheiden door een komma. Als je een verloop van een bepaald profiel naar ander profiel wil maken zul je de X-coördinaten en de Y-coördinaten van elkaar moeten scheiden in aparte kolommen.
Het scheiden gaat als volgt. In Excel dan via tab "gegevens" - knop "tekst naar kolommen" twee aparte kolommen maken voor de x en voor y coördinaten. Dat gaat als volgt: Selecteer de kolom waarin de coördinaten staan. Dat is waarschijnlijk kolom A. Klik dan op de "A" boven de kolom. Daarna klik je op "Tekst naar kolommen" in tab "Gegevens". De keuze "gescheiden " staat waarschijnlijk al aangevinkt. Dat is ook goed. Klik op "volgende". Dan moet je "komma" selecteren, want dat is het gebruikte scheidingsteken. Klik op "volgende". Dan bij "bestemming" kolom B selecteren door aan het eind van het balkje bij "bestemming" op dat figuurtje te klikken. Klik op kolom B. Je krijgt de coördinaten X in kolom B en coördinaten Y in kolom C.
Het is belangrijk dat als je een verloop wil met een set ribben van rib A naar rib B dat het aantal coördinaten van rib A gelijk is aan het aantal van rib B. Ik heb een paar verschillende profielen bekeken op de site en gezien dat de profielseries van bijvoorbeeld Eppler, Naca en AG elk hun eigen gelijke aantal coördinaten hebben. Dus van AG naar AG gaat goed bijvoorbeeld. Elk 182 coördinaten. Als het nou zo is dat er een klein verschil is in aantal coördinaten kun je de twee kolommen naast elkaar zetten en kijken welke coördinaten er tussenuit kunnen zonder dat het (veel) effect heeft.
De site geeft je de mogelijkheid om direct de juiste koorde te selecteren, maar zoals al beschreven kan dat ook later. Nu dus. Want met een koorde van 180 mm, zoals in het voorbeeld, zul je alle X en Y coördinaten met 1,8 moeten vermenigvuldigen.
De eerste rib heeft een koorde van 180 mm en komt exact overeen met AG35. De tweede rib heeft een koorde van 160 mm en komt exact overeen met AG36. Tussen deze 2 ribben komen de andere ribben volgens tekening. In tegenstelling tot de ouderwetse methode hierboven beschreven maakt het aantal ribben nu niet meer uit, want je gaat op basis van de positie per rib een formule maken. Dat is de volgende (voorbeeld)formule.
In Excel ziet dat er dan zo uit:
Voor het voorbeeld heb ik exact de helft gekozen zodat je kunt zien dat je halverwege het verloop van 180 mm naar 160 mm op 170 mm uitkomt. De formule is voor de X en Y coördinaten gelijk, zie invoerbalkje. Excel is hier heel goed in, want je sleept de formule omlaag langs alle cellen en je bent al klaar.
Zo heb ik zelf per rib de positie ingevoerd. Zoals in dit voorbeeld "300 mm". Dat is het enige dat je telkens hoeft te wijzigen. De kolommen M en N voeg ik in kolom O weer samen. Dat gaat met de volgende formule:
Deze coördinaten gaan het CAD programma in en je hebt een profiel voor die exacte positie.
Per rib zul je iets moeten doen voor de hoofdligger en waarschijnlijk ook voor de voor- en achterlijst. Dat is individueel werk en kost even tijd. Voordeel is dat de ribben voor de linker helft en de rechter helft meestal hetzelfde zijn.
Als je dit wil laten frezen uit een balsa plaat bijvoorbeeld is het handig om af te stemmen hoe je de ribben moet verdelen (nesten) op het balsa.
Ik heb mijn ribbenset ooit eens zo (hieronder) aangeleverd, maar dat was niet de bedoeling. Vandaar het advies om vooraf af te stemmen. Sommigen werken met onderdruk (vaccuum) om de balsaplaat te klemmen op het freesbed. Anderen plakken de plaat weer vast enz. Dan heb je nog te maken met frezen of laseren. Verschillende freesdiameters enz.
Het is bij sommige frezers zelfs mogelijk om 2 platen balsa tegelijk te frezen. Dan heb je links en rechts in één keer.
Ga er wel van uit dat je nog enige nabewerking moet doen.
|
