Al jaren kijk ik verlekkerd naar schitterende foto's van vlieggebieden in de bekende tijdschriften voor modelvliegers. Over het algemeen mooie Alpen, maar er zijn ook prachtige locaties in o.a. Italië, Zwitserland en Frankrijk. In Frankrijk ben ik een paar keer geweest voor het hellingvliegen met zwevers. Ik heb daar wat weersomstandigheden betreft vaker pech dan geluk mee gehad. Toen begin 2022 de zomervakantiebestemming gezocht werd kwamen de Alpen in beeld. Om verschillende redenen hebben we voor de zomervakantie de Oostenrijkse Alpen gekozen.
In dezelfde tijdschriften wordt geadverteerd door pensions en hotels die allemaal het beste voor hebben met de modelzweefvliegers. Ik heb me daar in verdiept en ze zijn allemaal afgevallen. Redenen zijn: De locatie van het verblijf is helemaal niet zo gunstig, sommigen al volgeboekt, sommigen peperduur en sommigen in Zwitserland wat ons als vakantieland niet aantrekt. We moesten dus zelf op zoek.
De zoektocht startte met de bekende mooie vlieglocaties uit de tijdschriften. Ik had op zich geen voorkeur voor een locatie. Er zou dan wel, op niet al te grote afstand van de vliegstek, een mooi gelegen huisje of pension moeten zijn. Dat blijkt een lastige combinatie.. Maar de aanhouder wint. Het is de Schönjoch in Zuid-Tirol geworden. Halverwege deze Alp ligt het plaatje Fiss en in Fiss wordt elk jaar een groot modelvliegevenement georganiseerd. Dat zegt mij dat de weersomstandigheden goed en betrouwbaar moeten zijn, anders organiseer je daar geen groot evenement.
Rondom Fiss liggen verschillende plaatsjes. In de winter overvol door wintersport. In de zomer ook nog steeds druk, maar goed te doen. We konden een pension vinden in het plaatsje Fendels. Fendels ligt halverwege een Alp tegenover Fiss. Op de foto hieronder Fendels (midden) met in het dal het plaatsje Prutz. Ten noorden van Fendels ook nog wat skigelegenheid. In de zomer veel moutainbikers en rodelen kan zonder sneeuw met een "mountainkart" wat heel leuk is om te doen. Je moet alleen wel met een stoeltjeslift omhoog. Enige vorm van hoogtevrees kan zich dan plotseling openbaren.
Fendels ligt op 900 km vanaf midden Nederland en zou je in één dag kunnen rijden als je de enige op de snelweg zou zijn. In hartje hoogseizoen ben je dat niet. Daar komt bij dat de Duiters continu met onderhoud aan de snelwegen bezig zijn. D.w.z. er is een "Baustelle", maar enige arbeid wordt niet verricht. Er is niet één Baustelle, de A3 naar het zuiden lijkt wel één grote Baustelle. Je mag in zo'n Baustelle maar 80 km/h rijden, soms slechts 60 km/h en de weg is smal tot zeer smal en slingerd. Nederlanders zouden in Nederland dit soort jaren durende en verstorende werkzaamheden niet accepteren en dat lijkt me terecht.
Even een zijsprong over "Nederlanders die niet accepteren"; In Zuid Duitsland en Oostenrijk nog veel alleen contant af te rekenen, 4G en wifi meestal matig of niet aanwezig, asfalt wat in Nederland allang vervangen was geweest, gevaarlijke situaties in de infra, scheiden van afval lukt eigenlijk niet, net zo min als lege flessen terugbrengen, Oostenrijkse elektrische auto's hebben we niet gezien enzovoort. Het was goed om na enkele jaren weer eens in het buitenland te zijn geweest, want we klagen in Nederland veel, maar dat zouden we minder moeten doen. Neemt niet weg dat in NL nog veel te verbeteren is, maar de basis is uitstekend en daarin lopen we wel voorop. Tot zover de zijsprong terug naar het avontuur.
Op de delen van de Autobahn waar geen Baustelle is doen andere automobilisten hun best om alsnog Stau te creeëren met hun fratsen. Onze ervaring is inmiddels dat automobilisten met een mooie, grote, dure auto niet persé ook goed kunnen rijden. Sterker nog, het lijkt wel of velen hun onzekerheid en incompetentie proberen te verdoezelen met zo'n auto. Of, zoals in de auto op de stoel naast me samengevat werd: De rijlessen in Duitsland zijn niet meer wat het geweest is. Klinkt allemaal grappig dit, maar je hebt er wel de hele reis mee te maken en is erg intensief. De cruisecontrol kon niet gebruikt worden. Op vertraging en vermoeidheid hadden we geanticipeerd door van te voren net voorbij de helft van de reis al een hotel te reserveren bij Karlsruhe.
Nog een ander dingetje of tip voor het rijden en dan in de bergen of Alpen in bijzonder: Met een beetje bepakte auto is een minimaal 150 pk automotortje wel aan te raden. Volgens mij en volgens de ANWB ook. Met minder vermogen kom je er ook wel, maar zelfs met 150 pk moest het pedaal vanwege het stijgingspercentage regelmatig ver omlaag waar ik persoonlijk dus niet van hou. Het remmen op de motor is met de handmatige stand van de automaat in combinatie met de stuurpeddeltjes goed bevallen, maar ook hier af en toe richting de 4000 toeren om niet voortdurend te hoeven remmen. Dit "enginbraking" passeert tegenwoordig kennelijk de autorijlessen ook al niet meer, want je ziet veel remlichtjes de berg af. Voor een techneut als ik ook een gruwel.
Eenmaal aangekomen zie je vanaf het balkon waar je het allemaal voor gedaan hebt. Schitterend uitzicht op de 2400 meter hoge Schönjoch. Hieronder in de afbeelding aangegeven waar wat te vinden is. Dat is lastig te doen met 2D satelietbeelden. Met Google Earth kom je een eind als je 3D wilt bekijken. Om in Fiss te komen moesten we eerst omlaag naar het dal om daar vandaan weer te klimmen naar Fiss. Je moet sowieso altijd naar het dal als je iets wilt in Fendels, want er is naast een kerkje, een hotel en een kroeg helemaal niets.
Wat ik niet had verwacht is dat je in Fiss dus helemaal niet kunt hellingvliegen. (Edit: Op mijn vingers getikt door lezer Berry. Vliegen in Fiss zelf is wel mogelijk. Hier) Voor het vliegen moet je vanuit Fiss met de skilift omhoog. Dat brengt verschillende nadelen met zich mee. Tenzij je de boel handig inpakt kun je maar één model meenemen. De gondeltjes zijn 8 persoons, maar al heel snel gevuld met een beetje modelvliegtuig. Het is in de zomer niet druk dus er moeten geen 8 personen in, maar toch, je vliegt niet vanuit je kofferbak. Je kunt ook niet even gauw naar je auto om dat vergeten gereedschapje of die vleugelverbinder op te halen. Een ander nadeel is de prijs van een retourtje. Een retourtje kost ca. 30 Euro per persoon. De dame achter de balie probeerde me na het flauwvallen nog te helpen door een enkeltje aan te bieden, maar door de afwezigheid van sneeuw en skies was dat geen optie. Dit zijn dus van die bedraagjes die je er zomaar (niet gratis) plotseling bij krijgt, net zoiets als toeristenbelasting (moet contant) en tol.
Over tol gesproken; in Oostenrijk is men zo gastvrij om aan automobilisten van buiten Oostenrijk tol te vragen. Dat hebben we vooraf online geregeld en is iets van 40 Euro. Maar dan ben je er nog niet, want er is ook nog zoiets als "Maut" (ook tol van in ons geval 11 Euro) en dat mag je nog eens extra afrekenen op sommige plekken. Maar dat kan dat wel met een betaalpas. Misschien een idee om in Nederland ook tol te gaan heffen voor snelweggebruik door volk woonachtig buiten Nederland. Dat hoeven we dan niet te besteden aan de wegen, want dat doet men in Oostenrijk kennelijk ook niet.
Vanaf het balkon met de telelens kijken of er modelvliegtuigen door de lucht gaan. Maar zelfs een parapenter is klein dus dat is niet te doen. De hekken op de helling zijn tegen lawines overigens.
Hieronder 2 parapenters die op de plek gestart zijn waar ook de modelzweeflocatie is. Volgens mij moet je uren kunnen vliegen. Het was de hele week warm zonder wind, maar bovenop de Schönjoch waaide het een beetje van de thermiek. Het waaide aan beide kanten van de berg waardoor je soms te maken hebt met rugwind, maar dat is dan thermiek dat tegen de berg komt, niet verder kan verplaatsen en daarom alleen nog maar omhoog kan. En dat dan continu.
De gondelbaan is wel spectaculair. Er is een Schönjochbahn 1 en een Schönjochbahn 2. Halverwege is een extra station gebouwd. Je kunt hier uitstappen, maar je kunt ook verder met deel 2. De baan maakt op dit punt halverwege ook een knik naar rechts. Enige vorm van claustrofobie kan zich uiten zodra de temperatuur in de hangende cabine oploopt, er slechts 2 hele kleine raampjes open kunnen en de baan even een paar minuten stilvalt waarbij je van te voren niet weet dat dit slechts enkele minuten zullen zijn.
Hieronder Fiss zojuist verlaten.
Fiss ligt op een hoogte van 1400 meter. Het bergstation ligt op 2400 meter hoogte. Met de Schönjochbahn verplaas je je dus 1 km in hoogte. Dat is 3x Eiffeltoren.
Eenmaal bovenop heb je een schitterend uitzicht over de Alpen. Met een foto is niet vast te leggen hoe overweldigend en indrukwekkend dit is. 25 graden Celsius, helder en weinig wind.
Ik heb ter voorbereiding lang gezocht waar ik nou moest zijn en hoe ik daar moest komen. Je verwacht van een groot evenement als Flying-Circus dat dit duidelijk op een website staat. Dat is helaas niet zo. Daarom bij deze: Vanuit het bergstation loop je ca. 700 meter naar het Oosten. Daar treft je de Schirmbar (Cola 5 Euro) en een kunstmatig meer aan. Ik vermoed dat dit meer voor bluswater dient, maar ook dat heb ik nergens kunnen vinden. Tussen de Schirmbar en het water is een rand van 25 meter breed waar je kunt vliegen. Dat is dus veel kleiner dan ik had verwacht op zo'n grote berg, maar dat komt omdat alleen op deze plek nog enigszins te landen is vanwege gras. De rest is alleen maar steen.
Hieronder meer ingezoomt, met dank aan Google Earth de situatie. De blauwe lijn is de rand die ik bedoel en is ca. 25 tot 30 meter breed. In de groene driehoek wordt door de meesten geland, want dat is een oplopend deel met een beetje gras waar goed te landen is. Ik heb zelf in het gele gebied geland. Dat loopt af, is kleiner en door obstakels als een (ander) bergstation en het water lastiger te bereiken. Maar wel voor je voeten te landen. Als je kunt landen.
Het was me jaren geleden hier ook al eens opgevallen: Modelvliegers die veel hellingvliegen kunnen minder goed landen dan modelvliegers in bijvoorbeeld een vlak Nederland. Dat bleek ook nu weer. En dat blijkt uit de vele Youtube fimpjes van Flying-Circus. Men staat een uur te sturen en dan moet er een keer geland worden. Daar zijn ze per landing met soms wel 5 helpers en coaches druk mee. Als je in Nederland een uur met een zwever gevlogen hebt, heb je meestal al 6 landingen gemaakt. Maakt verder niet uit. Gewoon een compliment voor de Nederlandse modelvliegers.
Ik had geen idee wat te verwachten, dus heb ik de Eraser-E van Bertus meegenomen naar boven. Voorzien van FES (term kende ik tot voor kort niet, maar betekent: Front Electric Sustainer). Bovenop de Schönjoch waaide het, in tegenstelling tot het dal, best nog een beetje gelukkig. Een F3B model (lekker vlot) was hier meer op zijn plaats geweest, maar F3J of eigenlijk F5J (trager) kan hier natuurlijk ook, maar is minder spectaculair in mijn ogen.
Als je dit niet gewend bent is dit best wat hoor. Kijk met elektromotor geen kunst aan en zelfs lafjes, maar er zijn behalve die enorme diepte ook nog allemaal passanten en bezoekers van de Schirmbar die interesse hebben. Geen faalangst en ervaring genoeg dus geen stress.
Gedachte die bij me opkwam tijdens het vliegen: Je zou hier maar wonen! Dit is fantastisch.
Even dromen: Als ik hier zou wonen zou ik ook een groot schaalmodel hebben. 6, 7 of zelfs 8 meter spanwijdte moet het dan zijn. Bij voorkeur geen nieuwerwets CFK/GFK schaalmodel, maar een ouder houten type. Met een CFK schaalmodel heb je al gauw de neiging om hard te gaan vliegen en stunten en dat ziet er in mijn ogen niet uit.
Toen ik op de Schönjoch vloog was er een Duits gezelschap waarvan een paar heren met een X-Ray / Salto / Swift van ca. 3 meter spanwijdte vlogen. Dat gaat ook uitstekend en ziet er wel goed uit. Met schaalmodellen en dit soort "stuntzwevers" kun je in Nederland wel vliegen, maar op een berg komt zo'n model pas echt tot zijn recht. Waar je overal wat mee kunt is een F3B model, maar hoe mooi zou het zijn als je met je Musger MG19a of PWS-101 of Orlik II of gewoon een Ka6 mooi dichtbij voor je langs kunt vliegen. Glijhoek van 1 op steen en in NL eerder beneden dan de motorsleper, maar daar heb je op een helling niks mee te maken. Zelf had ik op de Schönjoch graag dichter langs de rand gevlogen, maar omdat er meer vliegers stonden te sturen is dat wat asociaal en heb ik dus niet gedaan.
Na ca. 20 minuten hellingvliegen heb ik het, ongeacht de helling, altijd wel een beetje gehad. Landen is goed mogelijk, mits het model harder kan dalen dan het aflopende stukje groen van de Schönjoch.
Net geland wordt er door de andere vliegers paniekerig "Manntragend Mantragend" geroepen. Komt er plots een LS-4 voorbij met ruim 150 km/h. Kijk daar snap ik dan weer niks van. Veiligheid hoog in het vaandel, maar we vliegen wel met modellen, parapenters en echte zwevers door elkaar heen. Nou zal de actie van de LS-4 piloot niet de bedoeling geweest zijn maar toch. Wel mooi hoor zo'n echte bak voor je neus zien hellingvliegen en daarna zelfs zien wegklimmen in de thermiek.
Over veiligheid gesproken. In Oostenrijk is het net als in Nederland verplicht om een A1/A3 certificaat te hebben. Dat had ik niet, want lid van een club, maar ik heb dit certificaat in 5 kwartier kostenloos behaald op de site van AustroControl, de Oostenrijkse RDW of IL&T o.i.d. Daarna heb ik mijn exploitantnummer die ik bij de RDW heb aangeschaft op een aluminium plaatje laten graveren, want bestand tegen brand en verplicht in Oostenrijk. Ik wilde niet voor verassingen komen te staan en heb het spelletje dat met dank aan drone-piloten in het leven is geroepen maar meegespeeld. Ik beschik overigens over 6 modelvliegbrevetten die ik ook maar meegenomen heb. Vind ik persoonlijk meer waard dan een exploitantnummer en een A1/A3 certificaat.
Voor de 2e vliegdag ging ik naar Serfaus. Daar zou volgens slople.com (een hoogst onbetrouwbare site helaas) ook een helling moeten zijn. Om in Serfaus te komen moet je eerst door Fiss. Dus berg af berg op. Kom je in Serfaus aan mag je niet voorbij de slagboom, want het dorp is autoluw gemaakt. Als je bij het loket van de slagboom zegt dat je naar een hotel moet mag je wel door. Maar ik was te eerlijk, dus kon ik de auto ernaast bij een groot busstation parkeren. Dus tip: Zorg dat je de naam van een willekeurig hotel in Fiss paraat hebt. Desnoods voor een drankje, want dan lieg je ook niet.
Verder door het plaatsje reizen per bus is handig, zeker na de aprè-ski, maar de bus gaat niet naar het Serfauser Feld. Dat is jammer, want het was bijna 30 graden Celsius en we moesten bergop klimmen.
Het Serfauser Feld is priveterrein. Tenminste dat vermeld de lokale VVV. Er loopt door dit veld wel gewoon een fietspad. Om te mogen vliegen dien je je vooraf per mail te melden bij de eigenaar. Als hij dan gratie verleend mag je vliegen. Daar kwam ik een dag later achter toen ik een beetje aan het lezen was.
Dus de Radical pro uit 2009 in elkaar gezet. Dit model past volledig in een lichte 4 mm triplex transportkist van 159x31,5x7,5 cm en dat is met een handvat er aan handig bij het klimmen met bijna 30 graden.
Het Serfauser Feld is niet spectaculair. Het is meer een helling dan een berg en een beetje te vergelijken met Henri-Chapelle. Het uitzicht is wel mooi natuurlijk.
Leuk om het verschil tussen F3J en F3B te zien. Ik ben me al aan het oriënteren voor F3B met FES. Dat is dus F3G. De aandrijving die hiervoor geschikt is zit nu in de Eraser, maar dat is eenvoudig over gezet. Het veld van mijn luchtvaartclub in Nederland is niet supergeschikt voor 200 meter lierlijn. En eerlijk is eerlijk, het is wel makkelijk zo'n elektromotor om eventjes te vliegen.
Hier een filmpje van het vliegen op de Schönjoch en het Serfauser Feld.
|
