Begin 2021 nam een André contact met mij op voor zijn 3 zweefmodellen. Een Hi-fly, der kleine Uhu en een Amigo 2. Hij stond op het punt om te verhuizen en trof zijn 45 jaar oude modellen aan op zolder. Geen zin meer om er iets mee te gaan doen, maar ook zonde om weg te gooien. Of ik er interesse in had? Nou en of. Ik heb ze opgehaald.
Het plan is om ze te restaureren en er mee te gaan vliegen. We zullen zien! Geen idee wanneer, maar ik zal de foto's en tekst van het oplappen van de zwever hier posten.
De Amigo 2 ken ik anno 2021 precies 31 jaar, want op de plek waar ik met mijn eerste (vrije vlucht) modellen vloog (Soester Duinen) was er soms ook iemand met een Amigo 2. Ik heb aan de Amigo 2 nooit veel aandacht gegeven, want ik vond het een
ontzettend lelijk model!
Zeg nou zelf! Het voorste deel van de romp gaat op zich nog wel, maar dan komt die lelijke overgang naar de staartboom aan de onderzijde. Nergens voor nodig. Laat dat gewoon mooi doorlopen zoals bij een model als de Dädalus van Simprop zo mooi gelukt is. Dan dat kleine kielvlakje en dito richtingroertje gepositioneerd vóór het stabilo. Het enorme stabilo bedoel ik dan. Met ieniemienie hoogteroertje. De vleugel heeft in het midden heel weinig V-stelling wat kennelijk gecompenseert moest worden door de tipdelen onder een grote hoek te plaatsen. Onvoorstelbaar. Bijzonder dat je het kunt bedenken, kunt produceren, kunt verkopen en dat mensen het aanschaffen. En niet een paar mensen... nee, hele volkstammen hebben dit model gekocht. Iedere zichzelf respecterende modelvlieger kent de Amigo 2 van Graupner.
Het is een vliegend icoon
Cijfers ken ik niet, maar het zal me niet verbazen als dit het meest verkochte model van Graupner is geweest. Hier meer info. Het ontwerp stamt uit 1966 en ik vermoed dat dit model voor velen een eerste stap was van vrije vlucht naar radiobestuurd. Als je de tekening uit 1966 bekijkt zie je dat je de Amigo 2 ook als vrije vluchtmodel kunt bouwen en vliegen, zie afbeelding hieronder.
De lont (Glimmschnur) steek je aan voordat je het model oplaat met een looplijn. Streng verboden op de hei vanwege brandgevaar. Dan werd een timer gebruikt. Na verloop van tijd brandt de lont een dun touwtje door waardoor het stabilo omhoog klapt door het gespannen elastiek aan de voorzijde van het stabilo. Dat verklaart de vorm van het richtingroer. Het is de vorm van een omhooggeklapt stabilo. Nu ik er over denk, volgens mij is het richtingroer ook tevens het aanslagje voor het stabilo zodra het omhoog klapt. Aangenomen mag worden dat als je een lont moet gebruiken voor je stabilo je het richtingroer niet gaat bedienen met een servo.
In tegenstelling tot wat velen denken zorgt een omhooggeklapt stabilo in eerste instantie voor een moment wat de neus omhoog brengt, maar daarna zakt het model vrij hard maar gecontroleerd zonder dat het harder gaat vliegen. Je zou kunnen stellen dat de voorwaardse snelheid omgezet wordt in neergaande snelheid.
Hier de Amigo 2 zoals ik hem ontvangen heb in 2021. Ziet er niet verkeerd uit toch? Nou dat had je gedacht.
Juli 2022 Het opknappen is begonnen. Ik heb besloten met de vleugel en het stabilo vooralsnog even niks te doen, omdat deze onderdelen er ook nog best goed uitzien. De romp daarentegen moet opgelapt worden. Dat is een mooi klusje.
September 2022 Vakantie en vliegen gingen voor. Nu de draad weer opgepakt. Folie, rondhouten pennen (vleugelbevestiging), apparatuur, stuurstangen en kielvlak verwijderd.
Nieuw schotje geplaatst. Het oorspronkelijke schotje was minder hoog. Uit het kapje steken dan 2 houten pennetjes uit die onder de vleugel komen. Door dan de vleugel met elastieken op de romp te bevestigen, bevestig je direct ook het kapje. Nou dat is dus super onhandig als je de schakelaar aan de binnenzijde wil monteren. Dat ga ik dus anders doen.
Nieuw kielvlak / richtingroer gemaakt. Het oude was te slecht. Bestaat nu uit 2x 2 mm balsa. Eén helft met de nerf verticaal en één heft met de nerf horizontaal. De ruimte voor de 2 scharniertjes heb ik met een bovenfrees uitgefreesd. Aan beide kanten 0,5 mm diep. De bovenfrees zal het nog nooit zo zwaar gehad hebben.
Tevens besloten om een nieuw kapje te maken, omdat het oude kapje niet goed aansloot. En dan meteen maar een nieuwe neus die minder spits is.
Toen volgden enkele avonden met schuren plamuren grondverf enz. En daarna het aflakken met 2 lagen. Volgens mij is de romp nu mooier dan ooit.
Het kielvlak kan er op gelijmd worden, de nieuwe stuurstangen aangesloten, rondhouten pennetjes plaatsen en apparatuur inbouwen.
Wat apparatuur betreft had ik in gedachten om de oorspronkelijke Robbe zender en dito ontvanger te gebruiken voor extra vintage gevoel, maar na enkele vluchtjes met de Hi-Fly is die gedachte gewijzigd. De Hi-Fly was na ca. 120 meter al buiten bereik (wat net goed gekomen is). Omdat in zowel de Hi-Fly als de Amigo 2 nu zoveel uurtjes zijn gaan zitten ga ik het risico niet nemen om ze door iets onbenulligs te verliezen. Er komt moderne apparatuur in. D.w.z. Jeti Rex3 ontvanger en 2x Graupner C505 servo's (OK, deze servo's ook niet heel nieuw, maar goed genoeg) en een nieuw Eneloop ontvangeraccupakket.
Ik had voor de servo's 2 oude Prafa's gevonden in mijn archief. Dat waren in de jaren 90 hele goedkope standaard servo's van 4 x 2 cm. Handig voor mijn portemonee. Op zich te doen met een simpel model, maar sjongejonge wat klinken die servo's rauw. Bij nadere beschouwing blijken ze ook nog eens over veel speling in de lagering van de servokop te beschikken. Ik schat in dat de kwiklink eenvoudig 2 mm kan jutteren in de middenstand. Van deze speling plus ranzig geluid kreeg ik kromme tenen. Ik heb op het Duitse modelbouwforum iemand gevonden die een "Konvolut" (bundel) aan servo's aanbood voor een prikkie. MPX en Graupner. Niet veel nieuwer dan de Prafa's, maar wel degelijk.
Ik vond de Multiplex Profi 3 BB servo's het meest geschikt voor de Amigo 2. Ik heb deze servo's ook in andere modellen (gehad) en daar ben ik tevreden over. Deze servo's zijn echter kleiner dan een standaard servo als de Prafa. En op basis van de Prafa servo's had ik de servomontage al gereed en ingelijmd. Het werden dus de Graupner C505 servo's uit dezelfde Konvolut. De C507 servo's hadden veel meer speling. Ik haat speling. De C505 servo's lopen wel als een naaimachientje. Beetje traag, maar dat schept een band. Bovendien is het een Amigo 2, een model dat waarschijnlijk ontworpen is ten behoeve van onthaasting.
Tijdens het drogen van de verf op de romp heb ik een blik geworpen op de vleugelhelften. De staat viel me bij nader inzien toch tegen. Waar ik me aan stoorde is dat de folie de achterlijst omhoog getrokken heeft bij één vleugelhelft, zie afbeelding hieronder. De Amigo 2 heeft een vleugel met mooi gewelfd vleugelprofiel. Dat profiel lijkt nergens meer op met een verbogen achterlijst. Voor hoge prestaties ga ik niet, maar voor normaal rechtdoor vliegen met de roertjes in de middenstand wel.
Ik heb besloten de folie aan de onderzijde van de vleugel te verwijderen om de achterlijst opnieuw en correct te verlijmen. Een restje rode folie had ik toch nog liggen. Op de bovenzijde de orginele Graupner stickers. Daar wilde ik niet aankomen.
De oude folie verwijderen moet je altijd doen m.b.v. een strijkbout. Dan trek je de folie er zo vanaf.
Wat er onder de folie vandaan kwam stoorde me behoorlijk. Goed dat ik het open gemaakt had. Deze hoofdligger, die bestaat uit 2 vuren latjes, mag je zo geen hoofdligger noemen. De ligger is ook niet gebouwd volgens tekening, maar zelfs volgens tekening is het niet naar mijn zin.
Een correcte en functionele hoofdligger bestaat uit 2 vuren latjes die met elkaar (boven en onder) verbonden moeten zijn. Dat verklaart ook waarom de vleugel enorm doorboog toen ik het beproefde. Geen probleem, 2 vliegen in 1 klap om op te lossen. Betekent wel dat de andere vleugelhelft ook geopereerd moet worden, want die is waarschijnlijk net zo brak.
Slecht te zien op de afbeelding hieronder (helaas geen betere foto genomen) is dat ik tegen de voorzijde van de hoofdligger 3 mm balsa heb gelijmd. De boven- en onderligger kunnen zo niet meer "langs elkaar schuiven" en dat zorgt voor een veel stabielere constructie. Dat voel je ook als je de vleugel met de hand voorzichtig probeert door te buigen. Volgens tekening dient het verbinden van de boven- en onderligger om elk ribbenvak te gebeuren. Misschien met de gedachte: wat buigt breekt niet, maar ik heb dus in elk vak de beide liggers verbonden. Alleen tot aan de knik waar de opstaande tip begint. Dat leek me voldoende.
Verder dus de achterlijst in het juiste profiel gelijmd met behulp van driehoekjes. Daar zit door de folie aan de bovenkant nog best wat spanning op. Daarom de nerf van de driehoekjes zeg maar haaks op de achterlijst. Parallel aan de achterlijst zou kunnen leiden tot een krom driehoekje en een, nog altijd, verbogen achterlijst. Lang leve de folie waar je niet doorheen kunt kijken.
Oja, dan nog iets... Je kunt de boven- en onderligger op verschillende manieren en verschillende materialen verbinden. Kijk daar komt de werktuigbouwkunde om de hoek die ik interessant vind. Je kunt kiezen voor verbinden zoals ik dat gedaan heb, dus tegen de liggers aan. Dat kan aan de voor- of achterkant van de ligger. Je kunt het ook beide doen. Je kunt er zelfs voor kiezen om ook of alleen tussen de liggers in de ruimte op te vullen met materiaal. Het doel is dat de boven- en onderligger niet ten opzichte van elkaar gaan schuiven, want schuiven betekent in dit geval buigen. En buigen in de lucht kost energie. Bovendien zorgt teveel buigen voor materiaalvermoeiing wat weer kan leiden tot breuk.
Ik lijm deze versteviging nooit met secondenlijm, maar altijd met houtlijm en niet te zuinig. Secondenlijm vult de mogelijke ruimte tussen de 2 te verlijmen delen niet op. Dat is oppervlakteverlies. Daarom, in geval het echt aankomt op krachtopname, liever goede vullende lijm gebruiken.
Dan kun je er nog voor kiezen om ander materiaal toe te passen dan balsa. Bijvoorbeeld vliegtuigtriplex. Dat doe ik altijd de eerste 10 - 15 cm vanaf de wortel, omdat daar de buigkrachten het grootst zijn. Meestal 1,5 mm dik. Aan beide zijden naast de boven- en onderligger. Stop niet met het triplex op dezelfde plek als waar de vleugelpen stopt, want dan is de overgang te abrubt. Dus graag het triplex 1 of 2 ribbenvakken door laten lopen voordat je verder gaat met balsa. Bijvoorbeeld.
Als je dan toch mooi werktuigbouwkundig bezig bent kun je ook met de oriëntatie van je materiaal spelen. Dan heb ik het over de nerf van bijvoobeeld balsa. Om dit te snappen moet je even terug naar het doel. Het doel is om de boven- en onderligger bij elkaar te houden en om te voorkomen dat ze langs elkaar gaan "schuiven". Dan kun je dus het beste de nerf verticaal, dus haaks op de vuren liggers houden, omdat met de nerf horizontaal het balsa eenvoudiger zou kunnen scheuren als de liggers ten opzichte van elkaar willen bewegen door grote krachtopname.
Maar in geval van deze restauratie ben ik helemaal los gegaan. Ik heb de nerf onder 45 graden gehouden, als zijnde het een vakwerkconstructie zoals je dat bijvoorbeeld ziet bij hijskranen. Helemaal geweldig als je de nerf van het balsa tegen de boven- en onderligger dan aan de voorzijde onder 45 graden en aan de achterzijde onder 45 + 90 = 135 graden houdt. Maar dat ging me weer te ver. Ik besloot in het hobbyhok het startelastiek gewoon wat minder ver uit te gaan rekken.
De oplettende criticus had het waarschijnlijk al gezien, de linker vleugelhelft (2e foto hierboven) is een keer gebroken geweest. Dat kun je zien aan de verstevigingen van de voor- en achterlijst, maar ook aan de las van de hoofdligger. De vleugel is om een voor mij onbekende reden volledig doorgebroken geweest. De voor- en achterlijst zijn prima gerepareerd, maar de hoofdligger niet. Dat is goed te zien op de volgende foto.
Ik ben er van overtuigd dat deze vleugelhelft het direct tijdens de eerste start aan het elastiek zou begeven. Ik vraag me af of dit model na de reparatie nog wel gevlogen heeft.
Dit is de slechtst denkbare reparatie. De lassen in beide liggers zitten precies boven elkaar. De stompe las had een las onder een schuine hoek moeten zijn om de krachten gelijkmatiger over te nemen en het lijmoppervlak te vergroten. Daarnaast zijn de voor- en achterlijst netjes verbonden, maar waarom de boven- en onderligger niet? In het eerste deel vanaf de wortel gezien heeft het vuren plaats gemaakt voor triplex. Niet eens vliegtuigtriplex.
Goed om van beide vleugels het folie te verwijderen om te kunnen schouwen, want dit had tot teleurstelling geleid. Ik heb de helften stevig onder handen genomen met triplex en een epoxy/katoenvlokken mengsel. Ik heb er nu wel vertrouwen in. Het is wel een gevalletje "als ik dit had geweten was ik er niet aan begonnen", maar het heeft ook wel wat om een icoon een tweede leven te geven. Je kunt ook met je telefoontje op de bank gaan liggen, maar dat geeft mij geen voldoening en volgens mij evenaart mijn lijf dan binnen afzienbare tijd het gewicht van een volwassen nijlpaard.
Na de herftsvakantie heb ik de Amigo 2 weer opgepakt. Ik had de volgende foto genomen voordat ik op vakantie ging. Daar heb ik tijdens de vakantie een paar keer naar gekeken. Het aanzicht beviel me niet. Er moest nog wat kleur bij ergens.
Ik heb besloten de neus een kleur te geven in zo'n ouderwetse elegante vorm. Rood natuurlijk. Gratis tip: Neem hiervoor echte afplaktape. Niet verkrijgbaar bij bouwmarkten en andere actiezaken waar elk dorp tegenwoordig over beschikt, maar ga naar een echte verfwinkel. Ja, kost maar zo 7 Euro per rol, maar dan heb je geen last van verf die onder de tape doorloopt. Dat is namelijk heel zonde van al je werk.
Apparatuur ingebouwd en aangesloten. Servo's zo ver mogelijk naar voren. Hoewel het zwaartepunt relatief ver naar achter ligt vanwege het dragende stabilo. Zie de pijl op de tekening hieronder.
Niet goed te zien vanwege het bovenaanzicht, maar er zit hoogteverschil tussen de servo's. Dit had ik nooit eerder zo gedaan, maar gaat gewoon goed. De servohevels en kwiklinks storen elkaar niet.
Nu wachten op een rustige dag. Dat de Amigo II niet tegen veel wind kan is reeds bekend.
13 november Zondag 13 november was die mooie dag. Zonder wind en jas. Eerst 4x werpen. Nauwelijks afgesteld. Zwaartepunt ligt tussen de gebruikelijke plek (ca. 35% van de wortelkoorde) en de plek volgens tekening. Dat zal eerder in de buurt komen van 60%.
Tijdens de eerste vluchtjes is duidelijk een kleine afwijking naar rechts zichtbaar. Ik zal de vleugelhelften nog een keer controleren en met een strijkbout corrigeren (hoekverdraaien).
Na enkele hoogtestartjes is duidelijk dat het zwaartepunt inderdaad naar achter kan. Net als de starthaak. Dat was beiden een gok. De Graupner Amigo II is een model om met weinig wind en thermiek een geweldige dag te hebben. Filmpje van 13 november: klik.
14 mei 2023 Moederdag vandaag. Goed voor een vlucht van 45 minuten met de Amigo II. Staat hier meer over.
|
